اصلاح خود به جای شکستن آئینه
عصر تولید،اکنون گمان می رود که حدود ۸۰ درصد نخبگان ایرانی برای مهاجرت به کشورهای توسعه یافته که در راس شان آمریکا و کانادا قرار دارد، تلاش می کنند. این تلاش در موارد زیادی که بیش از ۷۵ درصد برآورد می شود، به مهاجرت دائمی منجر شده است.
هرچند در این باره آماری ارائه نمی شود اما طبق آخرین آمار غیر رسمی ۸۰ درصد رتبههای برتر ایران در رشتههای ریاضی و فیزیک در سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ از کشور مهاجرت کردهاند. از این تعداد، بهطور متوسط ۷۸درصد نخبگان، دیگر به کشور بازنگشتهاند. البته احتماللً اوضاع همان است و تغییر چندانی در این باره پدید نیامده، برخی مراکز دیدبانی مانند اندیشکده هاتف اخیراً توجه خود را به این مهاجرت و شدت آن معطوف کرده اند این مرکز در گزارشی که در این خصوص انتشار داده آورده است که بین چهار گروه فعالان استارتاپی، پزشکان و پرستاران، اساتید، محققان و پژوهشگران و دانشجویان و فارغالتحصیلان دانشگاهی بین ۶۳ تا ۷۱درصد از افراد تمایل زیاد یا بسیار زیاد برای مهاجرت دارند.
این گزارش همچنین تاکید کرده که بین ۵۶ تا ۸۷ درصد این گروهها تمایل خود به مهاجرت را تا حد زیاد حاصل از شرایط عمومی کشور میدانند. «هرچند قیمت ارز و همهگیری کرونا در سالهای اخیر باعث کاهش نسبی مهاجرتها شده است، ولی تمایل به مهاجرت از کشور و نارضایتی ایجادشده در پی آن، نشاندهنده وخامت اوضاع در بین گروههای تحصیلکرده و نیروی کار ماهر در کشور است.» یک گزارش دیگر در این باره که از جمع رتبههای برتر کنکور ۱۴۰۱ گرفته شده، نشان میدهد وضعیت تمایل نخبهها به مهاجرت از کشور همان است که در سالهای گذشته بود. در این باره رتبههای برتر کنکور که در دانشگاه تهران تجمع کرده بودند، در پاسخ به این سئوال که چقدر به مهاجرت فکر میکنند، گفتند که هم خودشان و هم خانواده های شان تاکید بر مهاجرت دارند.
اما سالها پیش و در زمان ریاست جمهوری محمود احمدینژاد، هنگامی که موج مهاجرت نخبگان پیش آمده بود هم رئیس دفتر وقت رئیس جمهور و وزیر علوم آن زمان با بیان اینکه در مقابل مهاجرت نخبگان ایرانی، نخبگان خارجی همه به ایران میآیند، فرایند رخ داده شده را تبادل نخبگان نامید و گفت که این تبادل هیچ اشکالی ندارد و نشاندهنده وجود ارتباط نزدیک میان جامعه ایران و جوامع دیگر است. البته این مقام دولت محمود احمدینژاد هیچگاه توضیح نداد که در ازای دهها نخبهای که از ایران به خارج از کشور مهاجرت میکنند، چند نخبه غیرایرانی وارد کشورمان میشود. واقعیت این است که در ازای مهاجرت نخبگان ایرانی، هیچ نخبه و دانشمندی از کشورهای دیگر وارد ایران نمیشود و از این بابت نامگذاری تبادل برای مهاجرت نخبگان ایران کار چندان قابل پذیرش نیست.
البته مقامات حکومت جمهوری اسلامی واقعاً نمیدانند که مهاجرت نخبگان را باید توطئه دشمنان و با هدف از بین بردن و توان فکری و ظرفیتهای علمی کشور توصیف و با آن مقابله کرد یا مهاجر نخبگان ایرانی به طور کلی رویداد مبارک و خوبی است و نشان میدهد که دنیا به ظرفیتها و توان علمی و تواناییهای نخبگان ایرانی نیاز دارد. در این میان، دیدگاه عجیب و دیگری هم مطرح شده و آن اینکه برخی آژانسهای مسافرتی برای جذب و مهاجرت نخبگان با خارجیها هم دست شدهاند و توطئه کردهاند مقامات جمهوری اسلامی ایران در این باره توضیح میدهند که عدهای برای انجام مهاجرت سازمان یافته نخبگان از کشورمان توطئه کردهاند و باید با این اقدام مقابله کرد.
آنان در این باره توضیح میدهند که دفاتر مهاجرتی یاد شده مثلاً هزینه تمام شده برای انجام امور اداری کنسولی مهاجرت را تا ۷۰ درصد کمتر از نرخ تمام شده آن دریافت میکنند و از این بابت به افزایش مهاجرت نخبگان کمک مینمایند. در این باره مانند برخی اتهام های عجیبی که از طرف مقامات کشور به غربی ها زده می شود، هیچ مدرکی ارائه نشده است.
در ادامه این اتهام اخیراً قائم مقام بنیاد ملی نخبگان از وجود طرحی خبر داد که با همکاری مقامات پلیس از مهاجرت سازمان یافته نخبگان جلوگیری میشود. وی ادعا کرده است که سالانه دو هزار نفر از مهاجرت کردگان دوباره به میهن باز میگردند.
اما معلوم نیست اگر تعداد مهاجرانی که به کشور باز میگردند این قدر زیاد است چرا مهاجرت عادی یا سازمان یافته نخبگان ایرانی تا این حد با اهمیت شده است؟ آیا تعداد کسانی که مهاجرت میکنند چندین برابر کسانی است که به کشور بازمیگردند؟
این مشکل هم چنان باقی خواهد ماند؛ اگر مقامات کشور بپذیرند که ۵۶ تا ۸۷ درصد نخبگان کشور فقط به دلیل نارضایتی از شرایط عمومی ایران می خواهند مهاجرت کنند، آن وقت دست به دامان توطئه بافی و خیال پردازی نمی شوند و می فهمند که به جای شکستن آئینه، باید نقش خود را زیبا و مردم پسند کنند.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید